The DeLorean Paslanmaz çelikle z


The DeLorean Paslanmaz çelikle zamanda yolculuk
Görev önemliydi. Zaman içinde seyahat edilecekti. Doktor Emmett Brown zaman makinesini bir araca monte etmeliydi. Seçimi paslanmaz çelik gövdesi nedeniyle akı dağılımını optimum seviyede sağladığı için DeLorean DMC-12 oldu. Bu araç paslanmaz çelik gövdesiyle zamanının ötesine çoktan geçmişti zaten. Zamanda yolculuk insanın en büyük meraklarından biridir. Bu merağı tetikleyen kurgusal filmler bu sebeple geniş kitlelerin ilgisini çekmiştir. Bu filmlerin en önemlilerinden biri, Amerika Birleşik Devletleri Kongre Kütüphanesi tarafından "kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli" filmler arasında seçilmiş ve ABD Ulusal Film Arşivi'nde muhafaza edilmesine karar verilmiş olan “Geleceğe Dönüş” [1] filmidir. Filmin dikkat çekici unsurlarından biri kahramanın annesi ile babasının tanıştığı döneme gitmesi ve onların birlikteliğini önce tehlikeye atıp, sonra gerçekleştirmesi yanında, zamanda yolculuğun bir spor araba ile yapılıyor olmasıydı. Bu spor arabanın da kendi başına bir hikayesi vardı elbette. İnsanlığın krom elementinin alaşımlama ile çeliklerin paslanmaya karşı direncini arttırdığı bilgisine ulaşması henüz yüzyıl oldu. İnsanlık tarihi için oldukça kısa sayılabilecek bir sürede paslanmaz çelikler hayatımızın oldukça önemli bir unsuru haline geldi. Paslanmaya karşı dirençleri, yüksek ısı, çok düşük ısı uygulamaları, savunma ve havacılıkta güvenilir malzemeler olarak kullanılması yanında her gün kullanımları arttı ve ülkelerin gelişmişlik seviyesini belirleyen bir faktör haline geldi.
Geleceğe Dönüş filminde zamanda yolculuk aracı DeLorean Motor Company firmasının çıkarttığı tek model olan DMC-12’dir. Film tıpkı kurgusal diğer Hollywood filmlerinde olduğu gibi hikayesini şekillendirirken bilimi de kullanır. 1975 yılında kurulan, 1982 Aralık’ta iflasını açıklayan firmanın çıkarmış olduğu tek modelin kullanılmasının sebebi kaportasında sıra dışı malzeme seçimiydi. Zira firmanın kurucusu ve bu hayalin sahibi John Z. DeLorean kaportada 18-8 paslanmaz çelik kullandı. Filmdeki zaman makinesinin mucidi kahramanı Doktor Brown’ın bu arabayı seçme sebebi akı kapasitörünün ürettiği akının aracın bu paslanmaz çelikten gövdesi üzerinde optimum dağılımının sağlanması ile yumuşak bir geçişe yardımcı olması ve zamanda yolculuk ederken aracın ve yolcularının rahatlığını sağlamasıydı.
John Z. DeLorean (D. 1925 – Ö. 2005) General Motors firmasının tarihindeki en genç yöneticisiydi. Firmada en göze batan katkısı bir otomotiv mühendisi olarak Pontiac GTO tasarım ve üretimindeki rolüydü. 1975 yılında kendi adıyla yeni bir şirket kurdu. Bu şirket tarihinde sadece bir adet model üretse de bu araç hem çağının önünde giden vizyona sahipti hem de Amerikan kültüründe bir fenomene dönüştü.
Aracın tasarımı İtalyan tasarımcı Giorgetto Giugiario’ya aitti. Mühendislik altyapısı İngiltere’de Lotus Cars of England firmasınca geliştirildi. Renault, Peugeot ve Volvo’ya ait 2,85 litre V6 motoru aracın arkasında olan DMC-12’nin en dikkat çekici özelliği bu değildi. Yukarı doğru açılan kapıları, karbon fiber şasisi ve paslanmaz çelik gövdesi ile bir yenilikler yumağıydı adeta. Yukarı doğru açılan kapıları için her iki yanda 35,5cm bir alan gerekiyordu. Araç Kuzey İrlanda’da Belfast’ın hemen dışında Dunmurray’de, bu araç için yeni yaratılmış teknoloji harikası bir fabrikada üretildi. DeLorean araçlarının hiçbiri boyanmış bir gövdeye sahip olmadı. Oysa bir fenomen haline gelmiş olması sebebiyle özel imalatla altın kaplı olanları dahi vardı.

İlk prototip 1976 yılında ortaya çıktı. Seri üretim ise 1981 Ocak ayında başladı. İlk seri üretim araç 21 Ocak 1981’de imalattan çıktı. 1981 ile 1983 yılları arasında toplam 9200 adet DMC-12 üretildi. Üretim aşamasındayken kaput, iç tasarım ve tekerleklerde bazı değişiklikler yapıldı. 1930’lardan sonra ABD otomotiv pazarının karşılaştığı en büyük krizde firma iflasa gitti. Firmanın üretmiş olduğu 9200 araçtan 6500’ünün hala var olduğu belirtiliyor. Firma kapandığında stoklarında hala binlerce yedek parça bulunuyordu. 1995 yılında İngiliz girişimci Stephen Wynne Teksas ABD’de “DeLorean Motor Company” adıyla yeni bir firma kurdu. Kısa süre sonra DeLorean’ın özel tasarım logosunun haklarını ve firmanın stoğunda duran parçaları satın aldı. Bu firma Teksas-Humble adresinde bu NOS (new old stock) parçalar, OEM (Original Equipment Manufacturer) parçalar ve yeniden üretilen parçalarla araçları sipariş üzerine tamamlamaya başladı.
27 Ocak 2016’da firma üretimin süreceğini ve “yeni” DMC-12’lerin 2017 başlarında satışa hazır olacağını duyurdu. DMC 2016 sonlarında 300 adet DMC-12’nin üretimine başlayacağını bildirdi. Bu yeni aracın maliyetinin 100 000 USD’nin altında olacağı tahmin ediliyor.
Paslanmaz çelik ve otomobil Paslanmaz çeliğin otomotiv sanayinde ilk kullanımı Henry Ford’un Ford firmasında 1928-1929 yılları arasında gerçekleşti. O dönemde radyatör panelleri, dış aksesuarlar, jant kapağı gibi parçalarda kullanılmıştı. Bundan önce bu parçalar krom kaplama ile üretiliyordu ve elbette paslanmaz çelik ile aynı kalite seviyesini sağlamıyordu. Krom kaplamalı parçalarda birkaç yıl içerisinde oyuklanma korozyonu başlıyordu. Dönemin araçları birkaç yıl içerisinde kullanılamaz hale geliyordu. Üreticiler çok maliyet odaklı yaklaşsalar da paslanmaz çelik hem çok çekiciydi hem de araçların ömrünü uzatıyordu. 1929 yılında İngiltere’de görkemli otomobilleriyle öne çıkan Rolls-Royce, aracın gösterişini arttırmak amacıyla radyatör ızgara ve kapağında paslanmaz çelik kullandı. Paslanmaz çeliğin büyük oranda tanıtımını ve reklamını yapan bir işbirliği ile Ford ile Allegheny Ludlum deneysel bir ortak çalışma yaptılar. Bu işbirliği sonucunda Allegheny Ludlum 6 adet Ford Tudor Deluxe Sedan üretti. Amaç 18-8 paslanmazın işlenerek şekil verilebilirliğinin ortaya konması ve estetikliğini göstermekti. Günümüzde de sıklıkla kullanılan bu malzemeyi üreticilerimiz AISI 304 olarak biliyor. Allegheny şirket yetkilileri önemli günlerde ve önemli müşterileri ziyaretlerinde bu aracı kullandılar. Amaç paslanmaz çeliğin kullanımının yaygınlaştırılması olsa da, tüm bu çabalara rağmen 1981 yılına kadar bir otomobilin paslanmaz çelikten üretimi gerçekleşmedi.

Ülkemiz paslanmaz çelik üretiminin en önemli hammaddesi olan ferro-kromca oldukça zengindir. Buna rağmen Türkiye’de cevherden paslanmaz çelik üretimi sıfırdır. Paslanmaz çeliği uzmanlık alanı olarak seçen bir metalurji yüksek mühendisi olarak insanın, böyle bir zaman makinesine binip bundan 60-70 yıl öncesine giderek, paslanmaz çeliğe yatırımın engellendiği o günlere dönerek mücadele edesi geliyor. Keşke McFly şansımız, Doktor Emmett Brown’umuz ya da John Z. DeLorean’ımız olsa… Tunga LİMAN Metalurji Yüksek Mühendisi BELAREK Vasıflı Metaller San. Tic. Ltd. Şti.
[1] Back To The Future - Geleceğe Dönüş Yönetmen: Robert Zemeckis Yapımcı: Neil Canton, Bob Gale, Steven Spielberg, Kathleen Kennedy, Frank Marshall Senarist: Robert Zemeckis, Bob Gale Oynayanlar: Michael J. Fox, Christopher Lloyd, Lea Thompson, Crispin Glover, Thomas F. Wilson Müzik: Alan Silvestri Görüntü yönetmeni: Dean Cundey Kurgu: Harry Keramidas, Arthur Schmidt Türü: Bilim-kurgu,komedi,macera Yapım yılı: 1985 Süre: 116 dakika